Exodus 20:22 – 23:33

Belangrijk?

Exodus 20 is bekend: daar laat de HERE op een indrukwekkende manier de Tien geboden horen. Exodus 24 is ook wel bekend: dat gaat over de plechtige ceremonie waarin het verbond wordt gesloten. Maar de hoofdstukken daar tussenin zijn minder bekend. Daarin staan allerlei regelingen: over slaven, over het stelen van vee, over tovenaressen en afgodendienaars.
Deze hoofdstukken staan bekend als het Verbondsboek. Het zijn wetten die de HERE zelf (via Mozes) aan Israël gaf. In Exodus 24 geeft Mozes deze wetten door aan het volk, en het volk belooft ze na te leven (24:3). Hij schrijft ze op in een boek (24:4) en leest ze vervolgens nog eens voor (24:7). In vers 8 staat dan de plechtige conclusie: de HERE sluit een verbond met Israël, op grond van al de woorden van dit boek en op grond van Israëls belofte om daarnaar te handelen. Het is dus een heel belangrijk document, een soort huwelijksovereenkomst tussen de HERE en zijn bruid Israël.

De vraag is: kunnen wij er nog wat mee? Onze omstandigheden zijn toch heel anders?
Antwoord: je moet deze wetten zien als uitwerking van de hoofdregels die in de Tien Geboden staan; uitwerking die gericht is op de economie en cultuur van die tijd. In onze tijd zouden ze op een andere manier uitgewerkt worden. Maar het is nog steeds heel leerzaam er goed naar te kijken.

Leerzame voorbeelden

Je weet wel dat de Heidelbergse Catechismus een gedetailleerde uitleg geeft van de Tien Geboden. Vraag: hoe kwamen de schrijvers aan hun lange uitleg van die korte geboden als ‘gij zult niet stelen’? Antwoord: omdat ze zoveel geleerd hadden uit andere bijbelgedeelten, zoals Exodus 20-23.

Enkele voorbeelden:

1. 21:2-6 regelt de verhouding tussen werkgever en werknemer. In die tijd was het formeel gezien een verhouding van heer en slaaf. Maar de HERE stelde daar grenzen aan. Zo moest de werkgever er zelfs aan werken dat de werknemer graag wilde blijven, maar hij mocht hem niet dwingen. Wat zou dat betekenen voor de arbeidsverhoudingen in onze tijd?
2. 21:12-36 is een uitwerking van het gebod ‘gij zult niet doodslaan’. Moord moet streng bestraft worden (21:12). Maar voor ‘dood door ongeval’ gelden mildere regels (21:13).
   Vraag: In onze rechtspraak ligt de nadruk vaak niet op vergelding voor een misdaad, maar op correctie, bijsturen en heropvoeding. Past dit bij deze regels?
3. 22:21-27 geeft regels voor de bescherming van de kwetsbaren in de samenleving. Wees royaal en zorgzaam voor hen.
   Vraag: tweemaal zegt de HERE hier dat Hijzelf als beschermer en wreker van deze mensen zal optreden, wanneer hun volksgenoten hen niet helpen. Geldt dat tegenwoordig ook nog voor ons? Zie ook Jakobus 1:27 en 2:13.
4. Let eens op 23:2: de meerderheid in het kwaad niet volgen. Is dat gemakkelijk? Ben jij wel eens in de verleiding geweest om maar mee te lopen met de rest?
5. 23:10-12 lijkt slecht voor de economie! In 7 jaren zitten ruim 2550 dagen, en daarvan mag je er 680 niet werken. Meer dan 25%. Is dat geen grote economische rem?
   Antwoord: De HERE leert ons om niet zo berekenend te zijn, maar juist rust te vinden en anderen rust te geven. Dat vraagt natuurlijk wel dat je vertrouwt dat Hij voor je zorgt.
   Persoonlijke vraag: wat betekent dit voor jouw leven? Hoe zie jij jouw carrière?
6. 23:19a: alweer een moeilijke vraag: wat heb jij voor de HERE over? Het beste en het eerste? Of dat wat overblijft nadat je voor jezelf dingen hebt gekozen? Hoe zit dat met jouw geld en jouw tijd? Vergelijk ook Maleachi 3:8-12 (vooral vs 10) en 2 Korintiërs 9:6-11.
7. In 23:24 en 32-33 lezen we dat de Israëlieten niet mochten meedoen met mensen die andere goden dienen. Ze moesten afstand houden en zich niet laten besmetten.
   Wat betekent dit in ons leven? Kunnen wij wel meedoen met de feestjes en uitjes van de mensen om ons heen? Waar ligt bij jou de grens?