Wijsheid is belangrijk! Een paar Bijbelboeken zijn dan ook speciaal geschreven om ons wijsheid te leren: Spreuken en Prediker. Maar wat is wijsheid eigenlijk?
Het gebruik van het woord ‘wijsheid’
Ken je het woordje goochem? Het is Jiddisch: een soort Hebreeuws dat gesproken werd door Joden die vooral in Amsterdam woonden. En het komt van het woord ‘chakam’, dat ook in de Hebreeuwse Bijbel staat. Alleen heeft het daar niet die kleur van slim, intelligent, maar eerder van wijs, verstandig en ook van bekwaam, ervaren, volleerd. Bijvoorbeeld: bekwaam in een handwerk (zie Exodus 36:4 en 1 Kronieken 22:15) en in handeldrijven (Ezechiël 28:5). En volgens 1 Koningen 4:32-33 bleek Salomo’s wijsheid o.a. uit het feit dat hij veel liederen maakte en dat hij treffend kon spreken over bomen, vee, vogels en vissen.
Levenslessen in het Oude Testament
In de kern draait ‘wijsheid’ in de Bijbel dan ook om de vaardigheid om in deze wereld goed en succesvol te kunnen leven en overleven. Maar dan wel bijbels ingevuld:
- Het gaat om een wereld die van God is.
- Die wereld is tegelijk ook vijandig tegenover God en zijn volk.
- Je moet dan ook goed begrijpen wat een succesvol leven is: niet een leven dat de mensen om je heen succesvol noemen, maar een leven dat God goed en succesvol vindt.
- ‘Overleven’ gaat dan ook verder dan: een hoge ouderdom krijgen. Want echt leven is pas: leven met God – en dat gaat eeuwig duren!
In Spreuken kom je dan ook opmerkingen tegen over heel uiteenlopende zaken. Over de noodzaak in de lente te ploegen en te zaaien, over eerlijk handeldrijven, over samenleven met je vrouw, maar ook over je gedrag in een koninklijk paleis, en over het dienen van God. En hoe dat allemaal met elkaar te maken heeft, in het licht van Gods wijze lessen.
De eerste en belangrijkste les is: ‘Vrees de HERE’, d.w.z. heb ontzag voor zijn majesteit, luister naar Hem en volg Hem. Dat is het begin van alle wijsheid. Verrassend genoeg ga je daardoor ook steeds meer op Hem lijken, en het loopt uit op een eeuwig gelukkig leven met Hem.
In christelijk perspectief
Hoe dat allemaal mogelijk is, was in de tijd van Salomo nog in nevels gehuld. Maar wij weten dat dit het werk van onze Here Jezus Christus is: door Hem worden we steeds meer vernieuwd naar dat beeld van God. Hij is de Wijsheid in eigen Persoon; het is dus niet vreemd dat Johannes 1 Hem beschrijft op een manier die hier en daar lijkt op de beschrijving van Vrouwe Wijsheid in Spreuken 8.